Melatonina – hormon snu, co powinieneś o nim wiedzieć?

• Jak działa melatonina?
• Za co odpowiada melatonina?
• Hormon snu melatonina
• Melatonina w organizmie
• Kiedy się wydziela się melatonina?
• Jak naturalnie zwiększyć produkcję melatoniny?
• Jak różne czynniki wpływają na wydzielanie melatoniny?

Melatonina to hormon, który jest wytwarzany głównie przez szyszynkę w odpowiedzi na ciemność. Pomaga w regulacji rytmu dobowego, zapewnia jakościowy sen oraz regenerację i długowieczność. Ekspozyja na sztuczne światło niebieskie w nocy np. z telefonu, laptopa czy TV może zablokować wydzielanie melatoniny i zniszczyć jej pro zdrowotny potencjał [1].

Często jest stosowana w leczeniu zaburzeń snu, jako lekarstwo na jet lag i wśród pracowników zmianowych. Jako suplement melatonina jest w większości bezpieczna, ale może powodować skutki uboczne, takie jak wycieńczenie, zawroty i bóle głowy – zwłaszcza jeśli bierzesz za dużo. Najlepszym rozwiązaniem jest zadbanie o to, aby naturalnie produkować melatoninę [2].

Jak działa melatonina?

Melatonina reguluje rytm dobowy i jest kontrolowana przez światło oraz ciemność. Dostęp do naturalnego światła jest informacją dla mózgu, że jest dzień i to nie jest dobry moment, aby wydzielać melatoninę. Ciemność natomiast to sygnał, aby rozpocząć wydzielanie melatoniny, ponieważ niebawem położymy się do łóżka [3].

Poziom melatoniny zaczyna wzrastać około dwóch godzin przed pójściem spać, zwykle około godziny 21:00, a szczyt osiąga około pięć godzin później. Gdy poziom melatoniny wzrasta w całym naszym ciele – znajduje się ona w różnych narządach, w tym w oczach, kościach, jajnikach, jądrach i jelitach – nasze ciało wie, że nadszedł czas snu i regeneracji [4].

Wtedy melatonina uczestniczy w procesach naprawy organizmu tak, aby odnowić zasoby, które wykorzystaliśmy na pracę umysłową bądź fizyczną. W Efekcie czego powinniśmy się obudzić rano wyspani [1,2].

Za co odpowiada melatonina?

Melatonina odpowiada za to, aby bez problemu zasnąć, zregenerować się i obudzić wyspanym z chęcią do działania.

Jeśli ciężko ci zasnąć lub budzisz się rano niewyspany to znak, że być może melatonina nie wydzieliła się w odpowiednim stopniu np. za sprawą sztucznego światła niebieskiego z telefonu bądź TV czy komputera [2].

Melatonina znajduje swoje zastosowania również w w leczeniu:

Zaburzenie opóźnionej fazy snu i czuwania (DSWPD)

Osoby z zespołem opóźnionej fazy snu (DSWPD) mają problemy z zasypianiem i budzeniem się rano. Ciężko im zasnąć przed godziną 2 i zdecydowanie wolą wstawać między godziną 10 a 13:00. Suplementy melatoniny wydają się pomagać w zasypianiu u osób z DSPS, ale dużo lepiej zadbać o to, aby wydzielać naturalną melatoninę, która jest najbardziej bio dostępna [5,7].

Zaburzenia snu u dzieci

Problemy ze snem u dzieci mają wpływ na ich zachowanie, funkcjonowanie w ciągu dnia i jakość życia. Dzieci z pewnymi schorzeniami, takimi jak astma, ADHD lub zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD), są bardziej podatne na problemy ze snem niż inne dzieci. Zadbanie o to, aby dzieci wydzielały melatoninę może przełożyć się na poprawę snu i załagodzenie schorzeń [6].

Hormon snu melatonina

Melatonina jest często nazywana hormonem snu, ponieważ po jej uwolnieniu odczuwamy senność. Hormon ten jest naturalnie produkowany przez organizm na co dzień. Poziom melatoniny jest zwykle niski w ciągu dnia, następnie wzrasta wieczorem i osiąga szczyt w środku nocy. Światło hamuje uwalnianie melatoniny, dlatego zwykle po zmroku czujemy się zmęczeni [1,2].

XXI wiek zmienił zasady gry, ponieważ obecnie większość z nas korzysta wieczorem z ekranów komputera, telefonu, TV, które emitują sztuczne światło niebieskie. Przez to sztuczne światło nasz mózg myśli, że jest środek dnia i nie zaczyna wydzielać melatoniny. Może to prowadzić do problemów ze snem, budzenia się w środku nocy do toalety czy ogólnego niewyspania [4].

Melatonina w organizmie

Melatonina jest wielozadaniowym hormonem wytwarzanym przez mózgową szyszynkę w kształcie szyszynki. Hormon ten odgrywa kilka ról w organizmie, w tym pomaga regulować ciśnienie krwi, wzmacniać funkcje odpornościowe i kontrolować poziom kortyzolu [1,2]. Melatonina jest prawdopodobnie najbardziej znana ze swoich właściwości usypiających. Głównym jego obowiązkiem jest regulowanie rytmu dobowego organizmu, aby wiedziało, kiedy odpocząć, a kiedy się obudzić. Dlatego melatonina jest często określana jako hormon snu organizmu [3].

Kiedy wydziela się melatonina?

Melatonina wydziela się wieczorem z szyszynki, kiedy jest ciemno i nie ma światła niebieskiego. Natomiast całym sztucznym świetle, które jest częścią współczesnego społeczeństwa, twoja szyszynka może otrzymywać mieszane sygnały [6].

Wykrywanie pewnych długości fal, takich jak niebieskie światło z ekranów TV, komputera, telefonu lub z żarówek LED sprawia, że ​​szyszynka myśli, że jest dzień i opóźnia uwalnianie melatoniny. Po kilku takich nocach twój naturalny zegar biologiczny przestaje działać poprawnie [8]. Oczywista konsekwencja? Ciężko ci zasnąć, a rano jesteś zmęczony.

Jak naturalnie zwiększyć produkcję melatoniny?

Skoro melatonina jest kluczowym hormonem regulującym sen, regenerację i zdrowie całego organizmu, warto wiedzieć, jak wspierać jej naturalne wydzielanie na co dzień – bez konieczności sięgania po suplementy.

Najważniejszym czynnikiem wpływającym na produkcję melatoniny jest światło. W ciągu dnia zadbaj o jak największy kontakt z naturalnym światłem słonecznym – nawet krótki spacer rano lub praca przy oknie wysyła mózgowi wyraźny sygnał, że jest dzień. Dzięki temu wieczorem organizm łatwiej przełącza się w tryb nocny.

Równie istotne jest ograniczenie ekspozycji na sztuczne światło po zmroku, zwłaszcza światło niebieskie emitowane przez ekrany i nowoczesne oświetlenie LED. Już 2–4 godziny przed snem warto przyciemnić światła, unikać jasnych ekranów lub stosować okulary blokujące światło niebieskie, które chronią naturalną produkcję melatoniny.

Na wydzielanie melatoniny wpływ mają również:

• regularne godziny snu i pobudki, nawet w weekendy,
• chłodna, ciemna sypialnia, która sprzyja sygnałom „pora spać”,
• unikanie kofeiny i alkoholu wieczorem,
• umiarkowana aktywność fizyczna w ciągu dnia, najlepiej na świeżym powietrzu.

Zadbanie o te podstawy pozwala organizmowi produkować melatoninę w sposób naturalny, bez skutków ubocznych i z pełnym wykorzystaniem jej prozdrowotnego potencjału.

Jak różne czynniki wpływają na wydzielanie melatoniny?

Wydzielanie melatoniny jest ściśle związane z rytmem dobowym i sygnałami, które organizm odbiera ze środowiska, głównie ze światła i ciemności. Codzienne nawyki, ekspozycja na światło niebieskie oraz regularność snu mogą wspierać lub zaburzać naturalną produkcję hormonu snu. Poniżej przedstawiono najważniejsze czynniki wpływające na poziom melatoniny oraz ich znaczenie dla jakości snu i regeneracji organizmu.

Melatonina nie znika – to my zagłuszamy jej sygnał

Melatonina nie jest hormonem, którego dziś mamy, a jutro już nie – organizm produkuje ją nieprzerwanie od tysięcy lat według tego samego schematu. To, co faktycznie się zmieniło, to ilość i jakość bodźców docierających do naszych oczu po zmroku. Światło, które miało informować, kiedy się obudzić, zaczęło skutecznie blokować moment regeneracji.

Dobra wiadomość jest taka, że w większości przypadków nie trzeba „naprawiać” organizmu – wystarczy przestać mu przeszkadzać. Gdy światło, rytm dnia i sen znów zaczną ze sobą współpracować, melatonina zrobi dokładnie to, do czego została stworzona.

Bibliografia:

[1] Melatonin, the Hormone of Darkness: From Sleep Promotion to Ebola Treatment

[2] Melatonin, immune function and aging

[3] Outline of Changes in Cortisol and Melatonin Circadian Rhythms in the Security Guards of Shiraz University of Medical Sciences

[4] Melatonin Effects on Hard Tissues: Bone and Tooth

[5] Dietary Sources and Bioactivities of Melatonin

[6] Melatonin – Nature’s most versatile biological signal?

[7] A review of sleep disorders and melatonin

[8] The Effects of Low-Dose 0.5-mg Melatonin on the Free-Running Circadian Rhythms of Blind Subjects

Sebastian Kilichowski

Ekspert Biohackingu

Od 6 lat pomaga ludziom dbać o zdrowie i lepiej spać. Ekspert biohackingu i diety ketogenicznej… [Przeczytaj cały opis autora]