Zdrowie na co dzień

Choroba cybernetyczna (Cybersickness) – Jak sobie z nią radzić

Autor: Sebastian Kilichowski Dodano: 2 listopada 2023

Masz zawroty głowy, czujesz zmęczenie, cierpisz na nudności, oczy Cię bolą i nie możesz się na niczym skupić? Czujesz się, jakbyś dryfował na statku? Objawy wskazują na chorobę morską, ale Ty przecież tylko siedzisz przed komputerem! Ile to już godzin przed ekranem? 8, a może 9… Straciłeś rachubę. Taka praca. A po niej, żeby się zrelaksować po ciężkim dniu, włączasz film akcji z Jasonem Stathamem, odpalasz grę na VR, bezrefleksyjnie scrollujesz social media albo sprawdzasz loty na Wyspy Kanaryjskie, żeby uciec na chwilę od tego cybernetycznego przeciążenia. Nasi przodkowie może mieli cięższe życie bez nowoczesnych rozwiązań. Wstawali wraz z pianiem koguta, a kładli się spać wraz z kurami. Ich mózgi nie były jednak tak przebodźcowane, jak nasze. Nigdy w historii homo sapiens nie musiał radzić sobie z tak wieloma bodźcami zewnętrznymi, oderwanymi od natury, jak aktualnie. To efekt uboczny gwałtownego rozwoju technologicznego.

Po raz pierwszy choroba symulatorowa (oceniani byli piloci korzystający z symulatorów lotu) była badana przez Millera i Goodsona (1958, 1960), którzy nazwali ją chorobą lokomocyjną, ze względu na podobieństwo niektórych objawów. Jak definiować to coraz bardziej problematyczne zjawisko? Choroba cybernetyczna to zespół objawów wynikających ze zbyt długiego korzystania z urządzeń elektronicznych: komputera, telefonu, telewizora. Nadmiernemu zmęczeniu nerwu kontrolującego ruchy gałek ocznych towarzyszą objawy okulomotoryczne: ból głowy, zmęczenie oczu, czasem zaburzone widzenie. Jest to problem powszechny. Plaga XXI w., z której może nawet nie zdajesz sobie sprawy, dotyczy także i Ciebie, zwłaszcza jeśli pracujesz albo uczysz się zdalnie i spędzasz dużo czasu przed monitorem. Mam jednak dla Ciebie kilka sprawdzonych tipów, jak zminimalizować jej skutki.

Przyczyny choroby cybernetycznej

Zastanawiasz się pewnie, co może wywołać chorobę cybernetyczną i z czego ona wynika. Naukowcy do tej pory dyskutują nad dokładną przyczyną występowania tego zjawiska. Z wyjaśnieniem przyczyn przychodzi teoria konfliktu sensorycznego. Wg niej problem leży w niezgodności informacji odbieranych przez ciało, które regulują wzrok i równowagę. Twoje oczy otrzymują informacje podpowiadające umysłowi, że się poruszasz, mimo że pozostajesz bez ruchu. Jest to tzw. “niestabilność sceny”. Z tego powodu do czynienia z cyberchorobą mamy częściej w przypadku rzeczywistości wirtualnej i rozszerzonej. Firma badawcza Research and Markets oszacowała, że do 2027 r. wykorzystanie technologii rzeczywistości wirtualnej (virtual reality – VR) i rozszerzonej (augmented reality – AR) do pracy, edukacji i rozrywki może wzrosnąć o ponad 60% i osiągnąć wartość ponad 900 miliardów dolarów. Rozwiązania te stosowane są także w rehabilitacji medycznej i ćwiczeniu umiejętności wymaganych w sytuacjach wyjątkowych, np. w ratownictwie górniczym.

Przyczyny dyskomfortu i innych objawów to m.in :

  • Rozbieżność między tym, co widzimy a co czujemy.
  • Brak synchronizacji między ruchem głowy a obrazem.
  • Efekty motion blur (efekt rozmycia ruchu) w grach i aplikacjach.
  • Częstotliwość odświeżania obrazu.

Przykładem może być efekt paralaksy, który w 2013 r. Apple zastosowała na ekranach blokady iPhone’a. Sprawiał on, że obraz tła wydawał się pływać lub przesuwał się, gdy użytkownik poruszał telefonem. Powodowało to złe samopoczucie u użytkowników. Sprawdź, jak dbać o wzrok.

Objawy choroby cybernetycznej

Symptomy są podobne do choroby lokomocyjnej. Po długim wpatrywaniu się w ekran, zwłaszcza korzystając z wirtualnej rzeczywistości, możesz czuć się jak na dryfującej łodzi. Objawy to nie tylko przemęczenie. Wg redakcji Fast Company dzielą się na trzy aspekty: problemy okulomotoryczne, ogólna dezorientacja i problemy żołądkowe. Wymienić możemy m.in.:

  • Mdłości i wymioty
  • Ból głowy
  • Zawroty głowy
  • Potliwość
  • Zmęczenie i uczucie osłabienia
  • Ogólna dezorientacja
  • Przemęczenie oczu
  • Zaburzenia widzenia
  • Problemy z koncentracją
  • Zaburzenia równowagi

Mimo że powyższe sygnały alarmowe możesz początkowo zbagatelizować, musisz mieć świadomość, że wpływają na Twoje bezpieczeństwo i zdrowie. Negatywne skutki tego zjawiska mogą utrzymywać się nawet do 24 godzin po użyciu urządzenia. Dezorientacja może objawiać się brakiem równowagi i brakiem odpowiedniej percepcji, a to prosta droga do spowodowania wypadku drogowego albo w pracy. Problemy te mogą także doprowadzić do zaburzeń snu. Chcesz o nich wiedzieć więcej? Przeczytaj ten artykuł: https://eyeshield.com/zaburzenia-snu-jak-sobie-z-nimi-radzic/

Różnice między chorobą cybernetyczną a lokomocyjną

Tyler i Bard (1949) wykazali, że główną przyczyną choroby lokomocyjnej jest ruch, natomiast w symulatorach nieruchomych człowiek nie doświadcza ruchu. W roku 2020 w Australii przeprowadzono badania w celu porównania obu chorób. W jednym badaniu uczestnicy mieli zawiązane oczy i jeździli na obrotowym krześle z napędem silnikowym, jednocześnie przechylając głowy w regularnych odstępach czasu. Drugi test obejmował bodziec wzrokowy, podczas którego uczestnicy „jeździli” kolejką górską w wirtualnej rzeczywistości. Większość uczestników miała podobne dolegliwości, różnice były niewielkie. Przy jeździe samochodem oczy przekazują mózgowi, że siedzimy w miejscu, a nasz błędnik dostaje informacje o ruchu auta. Czujemy ruch, ale go nie widzimy. W VR jest odwrotnie: oczy odnotowują ruch, ale nasze ciało go nie czuje.

W przypadku choroby symulatorowej negatywne skutki w różnym stopniu występują u poszczególnych osób. Każdy człowiek jest inny. Oddziaływanie sztucznie stworzonego świata na zmysł wzroku to subiektywne odczucie. Nie jesteś robotem i od Twoich indywidualnych skłonności osobniczych zależy, jak mocno problem Cię dotyczy. Aktualnie uważa się, że poważniejszych symptomów mogą doświadczać kobiety, osoby, które nie grają często w gry wideo oraz osoby o słabej równowadze. Wpływ może mieć też stan zdrowia, spożywane leki, niedobór snu i ogólne zmęczenie.
 

Jak sobie radzić z cyberchorobą

Czas trwania ekspozycji na głównego winowajcę, czyli ekran, ma ogromne znaczenie dla skuteczności leczenia cyberchoroby u pacjenta. W przypadku częstych zawrotów i bólu głowy, w zależności od sytuacji klinicznej, u pacjenta wykonuje się badania obrazowe, jak np. TK, by wykluczyć guz nowotworowy, padaczkę i poważne problemy medyczne. Zanim jednak zaczniesz panikować i szukać groźnych przyczyn złego samopoczucia, sprawdź, czy nie leżą one w Twoim trybie życia. Poznaj proste metody, by zminimalizować skutki nadmiernego korzystania ze sprzętów elektronicznych:

  • Stopniowe przyzwyczajanie się, by oddziaływanie na nerw wzrokowy nie było tak intensywne. 
  • Wysokiej klasy PC i odpowiednie ustawienia sprzętu, większa czcionka.
  • Częste przerwy i odpoczynek. Patrzenie w stały punkt w oddali, zmiana pozycji.
  • Dobre warunki oświetleniowe.
  • Okulary z filtrem niebieskiego światła.

Te ostatnie stanowią świetną barierę między ekranem wydzielającym sztuczne światło niebieskie a Twoim narządem wzroku. Okulary DayShield idealnie nadają się na co dzień, jeśli dużo czasu spędzasz przed monitorem. Blokują około 40% światła niebieskiego, które może prowadzić do zmęczenia i zaburzeń snu. Po zmroku potrzebujesz wersji NightShield Wspierają wydzielanie naturalnej melatoniny i chronią Cię w 100% przed światłem niebieskim. Dzięki tym produktom ograniczysz zły wpływ nowoczesnych technologii na swoje zdrowie, więc jest to inwestycja, która szybko Ci się zwróci w postaci lepszego samopoczucia oraz zwiększonej energii i sił do działania.

Podsumowanie

Wraz z rozwojem technologii świat, w którym żyjemy, staje się coraz bardziej skomplikowany i trudny w odbiorze dla naszych zmysłów. Kiedyś iluzję można było uzyskać jedynie w dziełach malarskich, jak np. w “Bitwie pod Racławicami” namalowanej w latach 1893–1894. Teraz genialne efekty wizualne zobaczysz włączając grę na VR albo łapiąc stwory w Pokémon GO. Nowoczesna technologia to zarówno szansa, jak i zagrożenie. Na szczęście wiedza, jak minimalizować negatywne efekty oddziaływania sztucznego światła i świata wirtualnego, może pomóc Ci w poprawie Twojego samopoczucia, a docelowo zdrowia. Sam dobrze wiesz, jakie to ważne, by mieć siłę na spełnianie swoich marzeń i realizowanie wyznaczonych celów.

Aktualności ze świata zdrowia śledź na bieżąco na naszym blogu: https://eyeshield.com/blog/

Źródła:
https://research.iastate.edu/2021/07/22/screentime-can-make-you-feel-sick-here-are-ways-to-manage-cybersickness/ 
https://www.healthline.com/health/cybersickness#treatment 
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31264611/