Czy dzieci powinny nosić okulary blokujące światło niebieskie?

Smartfon w rączkach trzylatka, tablet na kolanach ośmiolatka i wieczorne maratony bajek na telewizorze – taki widok przestaje nas dziwić. Ekrany stały się codziennością nie tylko dorosłych, ale także dzieci. Rodzice coraz częściej zadają sobie pytanie: czy to nie za dużo dla ich oczu? Czy taka ilość światła niebieskiego jest szkodliwa? I czy okulary blokujące światło niebieskie mogą pomóc w ochronie wzroku i snu najmłodszych? Jak sprawdzić ich skuteczność i wybrać najlepsze okulary blue-blocker dla swojego dziecka?

Czym jest światło niebieskie i jak wpływa na wzrok dziecka?

Światło niebieskie to część widma światła o krótkiej długości fali (około 380–500 nm). Występuje naturalnie w świetle słonecznym, ale w ostatnich latach jego sztuczne źródła: ekrany LED, lampy, telewizory, smartfony i tablety, stały się dominujące w życiu dzieci. Nie będę tutaj analizował wpływu korzystania z urządzeń elektronicznych na rozwój psychiczny i społeczny maluchów. Skupię się wyłącznie na kwestii światła niebieskiego, które może działać szkodliwie na młode pokolenie. Nadmierna ekspozycja na sztuczne niebieskie światło:

• obciąża siatkówkę i może przyspieszać rozwój cyfrowej krótkowzroczności,
• zaburza rytm dobowy, utrudniając wieczorne zasypianie,
• hamuje produkcję melatoniny – hormonu snu, co wpływa na regenerację i koncentrację następnego dnia.

Dzieci mogą być szczególnie narażone na skutki przewlekłej ekspozycji na sztuczne niebieskie światło. Do około 14-15 roku życia, ich oczy nie są jeszcze w pełni rozwinięte, a soczewka, czyli elastyczna część oka za tęczówką, jest u nich bardziej przejrzysta. Słabiej filtruje fale 400–500 nm. Niższa gęstość barwnika plamkowego (luteina/zeaksantyna) u maluchów sprawia, że mają mniejszą naturalną „parasolkę UV/HEV”. Oznacza to słabszą ochronę przed potencjalnymi uszkodzeniami i większą podatność na zmęczenie oczu. Plamka żółta „dojrzewa” wraz z wiekiem i dietą (np. spożyciem zielonych warzyw liściastych). Dzieci mają również większe źrenice, co oznacza, że ich oczy pochłaniają wyższe poziomy wysokoenergetycznych fal niebieskiego światła. Dodatkowo dzieci i młodzież częściej korzystają z urządzeń cyfrowych i spędzają coraz więcej czasu przed ekranami. Jakby tego było mało, trzymają urządzenia 20–30 cm od twarzy (dorośli zwykle dalej). Natężenie światła na siatkówce rośnie, gdy skracamy dystans, więc dawka niebieskiego „pompuje się” szybciej. Mózg dziecka jest w fazie intensywnego rozwoju, a rytm dobowy łatwo ulega zaburzeniu. 

Ekrany, cyfrowa krótkowzroczność i problemy ze snem – fakty z badań

Badania naukowe jednoznacznie wskazują na rosnący problem krótkowzroczności cyfrowej u dzieci. Według raportu American Academy of Ophthalmology ponad 40% dzieci w wieku szkolnym spędza przed ekranami ponad 4 godziny dziennie, a odsetek krótkowzroczności rośnie globalnie w tempie alarmującym. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) rekomenduje:

• dzieci do 2. roku życia – zero czasu przed ekranem,
• dzieci 2–5 lat – maksymalnie 1 godzinę dziennie,
• dzieci powyżej 6 lat – korzystanie z ekranów powinno być ograniczone i zawsze równoważone aktywnością fizyczną oraz czasem na świeżym powietrzu.

Warto pamiętać, że nie chodzi tylko o oczy. Badania Harvard Medical School pokazują, że światło niebieskie wieczorem pogarsza jakość snu, a co za tym idzie, wpływa na pogorszenie koncentracji, nastoju i wyników w nauce. U dzieci wieczorne niebieskie światło skuteczniej hamuje melatoninę i przesuwa zasypianie. W trakcie gier/filmów mniej mrugają, bo tak skupiają się na wirtualnym świecie. Pojawia się suchość, pieczenie, zamglenie, a to potęguje wrażliwość na światło). Długie ciągi bez przerw (flow w Minecrafcie to nie czas na odpoczynek kumulują zmęczenie akomodacji i światłoczułość.Ekran często jest ustawiony na biurku za wysoko i  świeci za jasno (wysoka luminacja).

Okulary blokujące światło niebieskie – jak działają i co blokują?

Jak chronić oczy dziecka? Najskuteczniejszą opcją są okulary blokujące światło niebieskie. Soczewki z filtrem światła niebieskiego zostały zaprojektowane tak, aby ograniczać ilość promieni o wysokiej energii (HEV light), które trafiają do oka.

W przeciwieństwie do zwykłych powłok antyrefleksyjnych, okulary blokujące światło niebieskie zatrzymują znaczną część sztucznego światła emitowanego przez ekrany (okulary DayShield ok. 40%), a niektóre modele, jak NightShield eliminują nawet 100% fal w zakresie niebieskiego i części zielonego. To przekłada się na mniejsze zmęczenie oczu podczas zabawy i pracy przy komputerze, lepszą ochronę przed cyfrową krótkowzrocznością i poprawę jakości snu przy wieczornym korzystaniu z ekranów.

Zastanawiasz się, czy warto inwestować w okulary dla dziecka? Pomyśl, czy nie chcesz, by Twoje dziecko wstawało wyspane i pełne energii oraz chęci do działania. 

Czy dzieci powinny nosić okulary blokujące niebieskie światło na co dzień?

Nie każde dziecko musi chodzić w takich okularach przez cały dzień. Najwięcej korzyści dają w konkretnych sytuacjach:

• podczas nauki zdalnej i odrabiania lekcji przy komputerze,
• w trakcie grania na konsoli czy tablecie,
• przy wieczornym oglądaniu bajek lub filmów,
• gdy dziecko ma problemy z zasypianiem lub koncentracją.

Dla najmłodszych, którzy spędzają przed ekranem niewiele czasu i dużo przebywają na świeżym powietrzu, wystarczą higieniczne nawyki. Natomiast w przypadku dzieci szkolnych i nastolatków, szczególnie w erze nauki online, okulary blokujące światło niebieskie mogą być realnym wsparciem.

Jak wybrać najlepsze okulary z filtrem światła niebieskiego dla dziecka?

Rodzice powinni zwrócić uwagę na kilka kluczowych kwestii. Pierwszą z nich jest jakość soczewek. Powinny blokować faktycznie potwierdzony zakres fal. Skuteczność blokowania światła niebieskiego w szkłach EyeShield jest potwierdzona badaniem przeprowadzony przez Politechnikę Śląską: Wyniki badań Okulary dziecięce powinny być lekkie, wygodne i wytrzymałe, odporne na codzienne „testy wytrzymałości”. Bezpieczeństwo materiałów to kolejna ważna kwestia. Oprawki powinny być wykonane z hipoalergicznych i nietoksycznych tworzyw. Zwróć uwagę także na dopasowanie oprawek do głowy dziecka. Okulary muszą dobrze leżeć, nie zsuwać się i nie uciskać! Komfort dziecka jest szczególnie ważny, jeśli chcesz, żeby z chęcią nosiło okulary. EyeShield umożliwia przymiarkę w zaciszu domu: Domowa przymierzalnia

Dodatkowe sposoby ochrony wzroku i rytmu dobowego – nie tylko okulary

Okulary to jedno, ale zdrowe nawyki to druga połowa sukcesu. Warto wprowadzić w życie kilka prostych zasad: ograniczanie ekranów co najmniej 2 godziny przed snem, korzystanie z oświetlenia o ciepłej barwie, wyznaczanie przerw, codzienny czas na świeżym powietrzu w naturalnym świetle. Okulary blokujące światło niebieskie mogą być istotnym wsparciem w ochronie wzroku dzieci i poprawie ich jakości snu, zwłaszcza gdy codziennie korzystają z tabletów, smartfonów czy komputerów. Nie zastąpią jednak zdrowych nawyków i odpowiedniej higieny korzystania z ekranów. Najlepsze efekty daje połączenie obu strategii: świadomego korzystania z technologii i stosowania filtrów, które chronią delikatny wzrok najmłodszych.

Źródła:

https://www.aao.org

Sebastian Kilichowski

Ekspert Biohackingu

Od 6 lat pomaga ludziom dbać o zdrowie i lepiej spać. Ekspert biohackingu i diety ketogenicznej… [Przeczytaj cały opis autora]