Wszystko o śnie i rytmie dobowym Zdrowie na co dzień

Bezsenność – insomnia – przyczyny i sposoby na problemy ze snem

Autor: Sebastian Kilichowski Dodano: 22 maja 2023

Bezsenność dotyka coraz więcej osób. To jedno z najczęściej diagnozowanych zaburzeń snu — staje się coraz większym problemem w naszej coraz bardziej zapracowanej i stresującej rzeczywistości. Wielu z nas nie tylko boryka się z problemem z zasypianiem, ale również doświadcza jakościowego ubóstwa snu, które przekłada się na nasze codzienne funkcjonowanie. Zrozumienie przyczyn bezsenności to pierwszy krok ku skutecznemu jej leczeniu.

Niniejszy artykuł ma na celu zgłębienie najnowszych badań naukowych dotyczących przyczyn bezsenności oraz przedstawienie praktycznych sposobów na radzenie sobie z tym problemem. Omówimy takie aspekty jak wpływ melatoniny, naturalnego hormonu regulującego rytm snu, na naszą zdolność do zasypiania, jak również rolę, jaką odgrywają okulary blokujące światło niebieskie w naszej codziennej higienie snu. Poznamy szerokie spektrum objawów bezsenności, które często są pomijane lub niezauważane, a które mogą być kluczowe dla prawidłowego zdiagnozowania i skutecznego leczenia tego stanu. Pod lupę weźmiemy również najnowsze badania dotyczące efektywnych metod leczenia bezsenności. Czy rzeczywiście są one uniwersalne, czy może powinniśmy podchodzić do nich indywidualnie, zważywszy na różnorodność przyczyn bezsenności?

Zapraszamy do lektury artykułu, który ma na celu dostarczyć czytelnikom kompleksowej wiedzy na temat bezsenności oraz praktycznych narzędzi do radzenia sobie z tym stanem. Bezsenność nie musi być labiryntem bez wyjścia – odpowiednie narzędzia i wiedza mogą pomóc nam odnaleźć drogę do zdrowego, regenerującego snu.

Dlaczego sen jest ważny? 

Sen jest fundamentalnym aspektem naszego życia, mającym kluczowe znaczenie dla utrzymania naszego zdrowia fizycznego i psychicznego. To nie tylko czas regeneracji i odpoczynku dla naszego ciała, ale także moment, kiedy nasz mózg przetwarza i konsoliduje informacje, które gromadzimy w ciągu dnia. Zdrowy sen wpływa na naszą pamięć, koncentrację, zdolność do nauki i ogólną wydolność umysłową. Ponadto badania wykazują, że sen ma zasadniczy wpływ na nasze zdrowie emocjonalne, wpływając na nasz nastrój, zdolność radzenia sobie ze stresem i ogólne poczucie dobrobytu (Kalmbach, Anderson i Drake, 2018). Nieprzerwane, regularne cykle snu są niezbędne dla utrzymania naszych naturalnych rytmów biologicznych, a ich zakłócenia mogą prowadzić do szeregu problemów zdrowotnych, w tym do bezsenności. Dlatego tak ważne jest, aby dbać o jakość i ilość naszego snu, traktując go jako kluczowy element naszego ogólnego zdrowia i dobrobytu.

Rola snu i jego wpływ na ludzki mózg

Sen jest absolutnie kluczowy dla prawidłowego funkcjonowania mózgu i ogólnego zdrowia. W trakcie snu, nasze ciało przechodzi przez szereg procesów, które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania. Sen wpływa na wiele aspektów pracy mózgu i stanowi podstawę dla zdrowego życia, co jest potwierdzone przez liczne badania naukowe.

W trakcie snu, zwłaszcza podczas fazy snu REM, mózg przetwarza i konsoliduje informacje z poprzedniego dnia, co jest kluczowe dla procesów uczenia się i pamięci (Diekelmann i Born, 2010). Bez odpowiedniej ilości snu, nasza zdolność do nauki, pamiętania informacji i podejmowania decyzji może być poważnie upośledzona. Ponadto sen jest niezbędny dla zdrowia psychicznego. Badania pokazują, że przewlekłe zaburzenia i niedobór snu mogą prowadzić do problemów z nastrojem, takich jak depresja i lęk. Sen jest również kluczowy dla regulacji emocji, a jego brak może prowadzić do nadmiernych reakcji emocjonalnych i problemów z kontrolą impulsów.

W trakcie snu mózg przechodzi również przez proces “porządkowania”, podczas którego usuwa toksyny i produkty odpadowe, które gromadzą się w ciągu dnia. Ten proces jest szczególnie aktywny podczas snu i może pomóc zapobiegać neurodegeneracji i chorobom takim jak Alzheimer.

Wreszcie, sen jest kluczowy dla prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego. Badania wykazują, że brak snu może osłabić nasz system odpornościowy i zwiększyć podatność na infekcje (Besedovsky, 2012).

Ile godzin snu potrzebuje człowiek?

Zdrowy sen jest fundamentem dobrego zdrowia i ogólnego samopoczucia. W końcu przesypiamy ⅓ naszego życia. Powszechnie przyjmuje się, że zdrowy dorosły potrzebuje co najmniej siedmiu godzin snu na dobę. Niemniej jednak potrzeby senne mogą się różnić w zależności od wieku, stylu życia i ogólnego stanu zdrowia.

Dla niemowląt, młodszych dzieci i nastolatków, które są w okresie intensywnego wzrostu i rozwoju, potrzebny jest dłuższy sen. Zaleca się, aby niemowlęta w wieku od 4 do 12 miesięcy spały od 12 do 16 godzin na dobę (wliczając drzemki), dzieci w wieku od 1 do 2 lat — od 11 do 14 godzin, a przedszkolaki od 3 do 5 lat — od 10 do 13 godzin. Dzieci w wieku szkolnym (6-12 lat) powinny spać od 9 do 12 godzin, a nastolatki (13-18 lat) – od 8 do 10 godzin (Suni, 2023).

Dla dorosłych zalecane jest przynajmniej 7 godzin snu, ale optymalna ilość snu może się różnić w zależności od indywidualnych potrzeb. Ważne jest, aby zwracać uwagę na to, jak czujesz się po przebudzeniu i w ciągu dnia. Jeśli jesteś produktywny, zdrowy i szczęśliwy po siedmiu godzinach snu, to może to być optymalna ilość snu dla Ciebie. Jeśli jednak odczuwasz zmęczenie, brak koncentracji czy zmniejszoną wydajność w ciągu dnia, może to oznaczać, że potrzebujesz więcej snu.

Bezsenność — co to jest? Czym charakteryzuje się bezsenność?

Bezsenność to powszechne zaburzenie snu, które charakteryzuje się problemem z zasypianiem, utrzymaniem snu lub nieodpowiednią jakością snu, mimo dostatecznej możliwości i okazji do snu. Objawy bezsenności mogą obejmować trudności w zasypianiu, częste budzenie się w nocy, przedwczesne budzenie się rano i uczucie niewyspania po przebudzeniu. Bezsenność nie tylko wpływa na nasz rytm snu, ale może również negatywnie wpływać na nasze funkcjonowanie w ciągu dnia, prowadząc do zmęczenia, spadku koncentracji i pogorszenia ogólnej jakości życia. Przyczyny zaburzeń snu i bezsenności są zróżnicowane i mogą obejmować stres, niektóre stany zdrowia, a także niewłaściwe zachowania związane ze snem. Melatonina, naturalny hormon regulujący cykl snu, może odgrywać kluczową rolę w leczeniu bezsenności. Istnieją różne sposoby na bezsenność, włączając w to zmiany stylu życia, terapie behawioralne (Sutton, 2021), medyczną interwencję i zastosowanie narzędzi takich jak np. okulary blokujące światło niebieskie, które mogą pomóc w regulacji naszego naturalnego rytmu snu.

Objawy bezsenności

Zgodnie z piątą edycją “Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders” (DSM-5), wydaną przez American Psychiatric Association, bezsenność jest definiowana jako nastręczający problem z inicjacją snu, utrzymaniem snu, powrotem do snu po przebudzeniu, albo jako niewłaściwa jakość snu, który powoduje znaczne cierpienie lub upośledzenie w codziennym funkcjonowaniu.

Kliniczne objawy bezsenności mogą obejmować:

  1. Problemy z zasypianiem na początku nocy (inicjacja snu), które często wiążą się z lękiem lub nadmiernym myśleniem w czasie, kiedy jednostka próbuje zasnąć.
  2. Częste przebudzenia w nocy (problem z utrzymaniem snu), które mogą występować kilka razy w nocy i być połączone z trudnościami z powrotem do snu.
  3. Przedwczesne budzenie się rano i niezdolność do powrotu do snu.
  4. Niewłaściwa jakość snu, z uczuciem, że sen nie jest odświeżający lub regenerujący, co często wiąże się z uczuciem zmęczenia po przebudzeniu.
  5. Negatywne konsekwencje, takie jak zmęczenie, zmniejszenie koncentracji, pamięci i wydajności, jak również napięcie emocjonalne, drażliwość, depresja lub lęk.

Dlaczego cierpimy na bezsenność?

Cierpimy na bezsenność z różnych powodów, które często są złożone i ze sobą powiązane. Wśród najczęstszych przyczyn bezsenności znajdują się stres, lęk i depresja. Wpływ na rytm snu mogą mieć również czynniki fizyczne, takie jak ból, problemy z oddychaniem, menopauza lub różnego rodzaju choroby. Zaburzenia snu mogą wynikać również z niezdrowych nawyków snu, takich jak nieregularne godziny zasypiania i wstawania, brak komfortowych warunków do snu, używanie urządzeń elektronicznych przed snem, które emitują światło niebieskie, lub spożywanie alkoholu i kofeiny przed pójściem spać. W niektórych przypadkach bezsenność może być spowodowana niskim poziomem melatoniny, hormonu regulującego cykl snu (Suni, 2023). Zrozumienie przyczyn bezsenności jest kluczowe dla jej skutecznego leczenia. W zależności od przyczyn, leczenie bezsenności może obejmować terapie behawioralne, leki, zmiany stylu życia, a w niektórych przypadkach zastosowanie okularów blokujących światło niebieskie, które mogą pomóc regulować nasz naturalny rytm snu.

Jakie choroby powodują bezsenność?

Bezsenność może być spowodowana lub pogłębiona przez różne stany zdrowotne. Choroby psychiczne, takie jak depresja, lęk, stres pourazowy, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, mogą prowadzić do problemów ze snem. Choroby przewlekłe, takie jak astma, choroba refluksowa przełyku, choroba Parkinsona, czy cukrzyca, mogą zakłócać sen, powodując bezsenność. Deregulacja hormonów snu, takich jak melatonina, może także przyczyniać się do bezsenności. Bezdech senny i zaburzenia oddychania w czasie snu, mogą powodować częste przebudzenia w nocy, prowadząc do bezsenności. Ważne jest, aby pamiętać, że leczenie bezsenności często wymaga adresowania tych podstawowych stanów zdrowotnych. (Krajewska, Skrypnik, Kręgielska-Narożna, Suliburska i Bogdański, 2017)

Ile może trwać bezsenność? – rodzaje bezsenności

Czas trwania bezsenności może się różnić w zależności od jej przyczyn i rodzaju. Bezsenność można podzielić na trzy główne kategorie ze względu na czas trwania:

  1. Przemijająca (krótkotrwała) bezsenność — trwa od jednej nocy do kilku tygodni. Najczęściej jest spowodowana stresem lub innymi zewnętrznymi czynnikami, takimi jak zmiana strefy czasowej, hałas czy problemy osobiste.
  2. Przerywana (epizodyczna) bezsenność — ta forma bezsenności występuje okresowo, zwykle w odpowiedzi na stresujące sytuacje lub wydarzenia. Epizody mogą trwać kilka nocy lub tygodni, ale nie występują regularnie.
  3. Chroniczna, przewlekła bezsenność — jest to stan, w którym problemy ze snem i inne objawy występują co najmniej trzy razy w tygodniu i utrzymują się co najmniej przez trzy miesiące (Kaur, Spurling i Bollu, 2023).
  4. Bezsenność pierwotna — występuje wtedy, gdy jej przyczyna nie jest związana z innym stanem zdrowotnym, lub wtórna, gdy jest spowodowana innym stanem medycznym, lekami lub substancjami.

Czas trwania bezsenności zależy m.in. od przyczyn, indywidualnych cech osoby dotkniętej tym zaburzeniem oraz efektywności zastosowanego leczenia lub interwencji. W przypadku przyczyn łatwo rozwiązywalnych bezsenność może zniknąć sama, natomiast w przypadku przewlekłych problemów zdrowotnych lub zaburzeń psychicznych może utrzymywać się przez dłuższy czas.

Przyczyny bezsenności

Przyczyny bezsenności są zróżnicowane i mogą obejmować czynniki psychiczne, fizyczne i środowiskowe. Stres, lęk, depresja i inne zaburzenia psychiczne są często powiązane z bezsennością. Fizyczne stany zdrowotne, takie jak choroby przewlekłe (np. astma, GERD, choroba Parkinsona), ból, zmiany hormonalne, a także niektóre leki, mogą również przyczyniać się do bezsenności. Czynniki środowiskowe, takie jak hałas, światło, nieregularny harmonogram snu, a także niezdrowe nawyki snu, takie jak używanie urządzeń elektronicznych przed snem lub spożywanie substancji, które mogą zakłócać sen (np. kofeina, nikotyna, alkohol), również odgrywają rolę. Bezsenność może być również spowodowana niewłaściwym wydzielaniem melatoniny, hormonu regulującego rytm snu. Zrozumienie przyczyn jest kluczowe dla skutecznego leczenia bezsenności (Momin i Ketvertis, 2023).

Zaburzenia snu – kto jest na nie narażony?

Zaburzenia snu, w tym bezsenność, mogą dotknąć każdego, niezależnie od wieku, płci czy statusu społecznego. Niemniej jednak istnieje kilka grup, które są szczególnie narażone.

Osoby starsze są bardziej podatne na zaburzenia snu, w tym na bezsenność, ze względu na naturalne zmiany w rytmie snu, które występują wraz z wiekiem, oraz ze względu na większą częstość występowania przewlekłych chorób, które mogą zakłócać sen.

Osoby z zaburzeniami psychicznymi, takimi jak depresja, lęk czy zaburzenia afektywne dwubiegunowe, są również bardziej narażone na problemy ze snem. Bezsenność jest często związana z tymi stanami i może być zarówno przyczyną, jak i skutkiem tych zaburzeń (Kalmbach, Anderson i Drake, 2018).

Osoby pracujące na nocne zmiany lub mające nieregularny harmonogram pracy są narażone na zaburzenia rytmu snu, które mogą prowadzić do bezsenności. Nieregularne godziny snu mogą zaburzyć naturalny rytm snu i produkcję melatoniny, hormonu regulującego sen.

Osoby, które regularnie korzystają z urządzeń elektronicznych tuż przed snem, również są bardziej narażone na problemy ze snem. Światło niebieskie emitowane przez ekrany może zakłócić produkcję melatoniny i utrudniać zasypianie. W takich przypadkach okulary blokujące światło niebieskie mogą być pomocne.

Czym mogą skutkować problemy ze snem?

Problemy ze snem, takie jak bezsenność, mogą mieć szereg negatywnych konsekwencji, zarówno dla zdrowia fizycznego, jak i psychicznego. Niewystarczająca ilość lub niska jakość snu może prowadzić do zmęczenia i braku energii w ciągu dnia, co z kolei wpływa na naszą wydajność w pracy, szkole, czy w innych dziedzinach życia. Problem z zasypianiem może powodować stres i frustrację, które z czasem mogą nasilić się, tworząc błędne koło bezsenności.

Bezsenność jest również silnie powiązana z wieloma stanami zdrowotnymi. Badania wykazały, że u osób z zaburzeniami snu może zwiększać się ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy typu 2, otyłości i innych stanów zdrowotnych. Bezsenność może również wpływać na regulację hormonów, takich jak melatonina, co może dodatkowo zakłócić naturalny rytm snu.

Ponadto, problemy ze snem są często powiązane z zaburzeniami psychicznymi, takimi jak depresja, lęk, a nawet schizofrenia (American Psychiatric Association, 2013). W niektórych przypadkach bezsenność może być pierwszym objawem takich zaburzeń. Jednakże, bez względu na to, czy bezsenność jest przyczyną, czy skutkiem tych stanów, leczenie bezsenności jest często kluczowe dla ogólnego leczenia tych zaburzeń.

Problemy ze snem mogą również prowadzić do problemów społecznych i rodzinnych, a nawet do problemów z prawem, jak w przypadku zwiększonego ryzyka wypadków samochodowych spowodowanych przez senność.

Jak bezsenność wpływa na jakość życia?

Bezsenność ma istotny wpływ na jakość życia, zarówno pod względem fizycznym, psychicznym, jak i społecznym. Cierpienie na przewlekłe problemy ze snem może przekształcić codzienną rutynę w wyzwanie, wpływając na zdolność do pracy, uczenia się, a nawet utrzymania relacji (Killgore, 2010).

Fizycznie, bezsenność może prowadzić do chronicznego zmęczenia, braku energii, a także problemów z koncentracją i pamięcią. Bezsenność może również zaburzać produkcję melatoniny, hormonu regulującego rytm snu, co może przyczynić się do dalszych problemów ze snem. Bezsenność jest także związana z wyższym ryzykiem rozwoju wielu schorzeń, takich jak choroby serca, cukrzyca, otyłość, co może dodatkowo obniżyć jakość życia.

Psychicznie, bezsenność często współwystępuje z zaburzeniami psychicznymi, takimi jak depresja, lęk czy zaburzenia stresu pourazowego. Utrudnia to nie tylko codzienne funkcjonowanie, ale także przyczynia się do utrzymania i nasilenia tych zaburzeń. Problem z zasypianiem, częsty objaw bezsenności, może prowadzić do zwiększonego napięcia, frustracji i obniżenia nastroju.

Społecznie, bezsenność może wpływać na zdolność do utrzymania i rozwijania relacji. Chroniczne zmęczenie i irytacja mogą prowadzić do konfliktów z innymi, a problemy z koncentracją mogą utrudniać komunikację. Ponadto, problemy ze snem mogą wpływać na wydajność w pracy lub szkole, co może mieć długoterminowe konsekwencje dla kariery i rozwoju osobistego.

Jak leczyć bezsenność? – metody leczenia

Leczenie bezsenności może przyjmować różne formy i często zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta. Kluczowe jest zrozumienie, że bezsenność często jest symptomem innej, podstawowej kwestii, takiej jak stres, zaburzenia psychiczne, choroby przewlekłe, czy niezdrowe nawyki związane ze snem. Dlatego leczenie często wymaga kompleksowego podejścia.

Po pierwsze, bardzo ważne podczas leczenia zaburzeń snu, są zmiany stylu życia. Regularny ruch, zdrowa dieta, ograniczenie kofeiny i alkoholu, a także utrzymanie regularnego rytmu snu, mogą znacznie poprawić jakość snu. W przypadku problemów z zasypianiem ważne jest stworzenie odpowiednich warunków do snu — ciemne, ciche i chłodne pomieszczenie, wygodne łóżko, brak urządzeń elektronicznych. W niektórych przypadkach, okulary blokujące światło niebieskie mogą być pomocne, jeśli korzystanie z urządzeń elektronicznych jest niezbędne przed snem.

Terapia behawioralna jest kolejną istotną częścią leczenia bezsenności. Jednym z najskuteczniejszych podejść jest terapia poznawczo-behawioralna dla bezsenności (CBT-I), która skupia się na identyfikacji i zmianie niezdrowych nawyków i przekonań związanych ze snem.

Leki nasenne i różne preparaty są często stosowane podczas leczenia farmakologicznego bezsenności — zwłaszcza jeśli jest ona poważna lub długotrwała. Mogą to być leki na receptę, jak benzodiazepiny, lub leki dostępne bez recepty, jak melatonina. Ważne jest jednak, aby pamiętać, że leki powinny być stosowane pod nadzorem lekarza i nie są zazwyczaj długoterminowym rozwiązaniem (Texas A&M University, 2023). Niektóre leki przeciwdepresyjne ułatwiają zasypianie i pogłębiają sen.

Jak zapobiegać bezsenności? – sposoby na bezsenność

Zapobieganie bezsenności często wiąże się z promowaniem zdrowych nawyków związanych ze snem i stylem życia. Badania pokazują, że pewne działania mogą skutecznie przeciwdziałać problemom ze snem. Poniżej znajdują się niektóre zalecane sposoby na bezsenność, które są poparte dowodami naukowymi.

  1. Utrzymanie stałego rytmu snu — stabilizacja naszego wewnętrznego zegara biologicznego przez utrzymanie regularnych godzin snu i przebudzenia może poprawić jakość snu.
  2. Regularna aktywność fizyczna — badania wykazują, że regularne ćwiczenia mogą pomóc poprawić jakość snu, zmniejszyć czas potrzebny na zasypianie i zwiększyć czas trwania snu (Kredlow, 2015).
  3. Unikanie stymulantów przed snem — spożycie kofeiny i nikotyny może zakłócić sen, dlatego zaleca się unikanie ich przed snem.
  4. Stworzenie odpowiedniego środowiska do snu — ciemne, ciche i chłodne pomieszczenie może pomóc w zasypianiu. W niektórych przypadkach, okulary blokujące światło niebieskie mogą być pomocne, jeśli korzystanie z urządzeń elektronicznych jest niezbędne przed snem.
  5. Praktyka technik relaksacyjnych — techniki takie jak medytacja, głębokie oddychanie, joga czy terapia poznawczo-behawioralna mogą pomóc zmniejszyć stres i lęk, co jest kluczowe dla poprawy jakości snu.
  6. Ograniczenie drzemek w ciągu dnia — długie lub późne drzemki mogą zakłócić nocny sen.
  7. Zdrowa dieta — pewne pokarmy i napoje mogą wpływać na sen. Na przykład, posiłki ciężkostrawne lub alkohol przed snem mogą prowadzić do problemów ze snem.
  8. Unikanie ekranów przed snem — światło niebieskie emitowane przez ekrany może zakłócić produkcję melatoniny, hormonu regulującego sen.
  9. Stosowanie okularów NightShield – dla osób, które nie mogą unikać ekranów przed snem, stosowanie okularów blokujących światło niebieskie NightShield może okazać się skutecznym rozwiązaniem. Te specjalne okulary w 100% blokują szkodliwe dla snu światło niebieskie emitowane przez urządzenia elektroniczne, co może pomóc w utrzymaniu odpowiedniego poziomu melatoniny i poprawić jakość snu.

Jak przygotować przestrzeń, aby sen był jakościowy?

Zapewnienie sobie zdrowego i satysfakcjonującego snu często zaczyna się od odpowiedniego przygotowania przestrzeni do spania. Oto kilka sugestii, które mogą pomóc poprawić jakość snu i są poparte dowodami naukowymi.

  1. Cisza — przede wszystkim, środowisko do snu powinno być ciche. Hałas może zakłócać sen i prowadzić do bezsenności.
  2. Temperatura — badania pokazują, że temperatura pomieszczenia może wpływać na jakość snu. Zazwyczaj zaleca się utrzymanie temperatury w sypialni na niskim poziomie, około 18-20 stopni Celsjusza (Okamoto-Mizuno i Mizuno, 2012).
  3. Światło — może ono zakłócać produkcję melatoniny, hormonu odpowiedzialnego za regulację snu. Zatem sypialnia powinna być ciemna. Jeśli to nie jest możliwe, pomocna może być maska na oczy. Jeżeli korzystanie z urządzeń elektronicznych jest niezbędne przed snem, okulary blokujące światło niebieskie będą dobrym rozwiązaniem. Kolor światła również wpływa na rytm okołodobowy. Czerwone światło w nocy nie zakłóca snu tak jak światło niebieskie, a nawet może poprawiać jakość snu. Dzieje się tak, ponieważ nasze receptory światła w oczach są mniej wrażliwe na czerwone światło, co pozwala na zachowanie produkcji melatoniny na właściwym poziomie. W rzeczywistości, stosowanie czerwonego światła, jak na przykład żarówki NightTorch, może przyczynić się do lepszego zasypiania oraz głębszego i bardziej regenerującego snu.
  4. Komfort — wygodne łóżko i poduszki mogą znacznie poprawić jakość snu. Badania pokazują, że nowa pościel i materace mogą zmniejszyć ból pleców, bóle ciała i poprawić jakość snu.
  5. Brak elektroniki — telewizory, komputery, telefony i inne urządzenia elektroniczne mogą zakłócać sen. Światło emitowane przez te urządzenia, a także treści, które one przekazują, mogą stymulować mózg i utrudniać zasypianie.

Diagnostyka, ustalenie przyczyny bezsenności i  przestrzeganie zasad higieny snu może pomóc polepszyć Twój komfort życia. Pamiętaj, jeśli masz problem z zaśnięciem i występują u Ciebie inne objawy — nie czekaj i skonsultuj się z lekarzem, zajmującym się zaburzeniami snu. Nieleczona bezsenność prowadzi do chorób i problemów zdrowotnych!

Źródła

  1. American Psychiatric Association (2013) – Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5)
  2. Besedovsky (2012) – Sleep and immune function
  3. Diekelmann i Born (2010) – The memory function of sleep
  4. Kalmbach, Anderson i Drake (2018) – The impact of stress on sleep: Pathogenic sleep reactivity as a vulnerability to insomnia and circadian disorders
  5. Kaur, Spurling i Bollu (2023) – Chronic Insomnia
  6. Killgore (2010) – Effects of sleep deprivation on cognition
  7. Krajewska, Skrypnik, Kręgielska-Narożna, Suliburska i Bogdański (2017) – Wpływ długości i jakości snu na parametry antropometryczne, metaboliczne i ogólny stan zdrowia fizycznego i psychicznego
  8. Kredlow (2015) – The effects of physical activity on sleep: a meta-analytic review
  9. Momin i Ketvertis (2023) – Short Term Insomnia
  10. Okamoto-Mizuno i Mizuno (2012) – Effects of thermal environment on sleep and circadian rhythm
  11. Suni (2023) – How Much Sleep Do We Really Need?
  12. Sutton (2021) – Insomnia
  13. Texas A&M University (2023) – Sleep Soundly: New Insights Could Pave the Way for Novel Treatments for Insomnia
  14. The National Institute for Occupational Safety and Health – The Color of the Light Affects the Circadian Rhythms