Zdrowie na co dzień

Jak zachowują się nasze oczy podczas snu? Ruchy gałek ocznych w nocy

Autor: Sebastian Kilichowski Dodano: 25 lipca 2024

Sen stanowi ok. 1/3 naszego życia. Sporo, prawda? Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, co dzieje się z Twoimi oczami, gdy śpisz? W czasie snu nasze oczy wykonują szereg ruchów, które mają znaczenie dla zdrowia, pamięci i regeneracji. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że niewystarczający odpoczynek może powodować problemy z narządem wzroku. Brak snu skutkuje nie tylko cieniami pod oczami, ale także może zakłócać zdrowie oczu.

Fazy snu a ruchy gałek ocznych

Sen składa się z kilku faz, z których każda ma inny wpływ na nasze oczy. Cykl snu to proces niejednorodny. Człowiek wielokrotnie przechodzi przez cztery etapy snu: trzy fazy NREM, po których następuje jedna faza REM. Faza NREM (non-rapid eye movement), czyli sen wolnofalowy, składa się z trzech stadiów: zasypiania, snu płytkiego i snu głębokiego. W trakcie zasypiania zwalnia tętno, napięcie mięśniowe się obniża, występują wolne ruchy gałek ocznych. Sen płytki wiąże się ze stopniowym zanikiem ruchu gałek ocznych. Mięśnie są całkowicie rozluźnione. W trakcie snu głębokiego ruch gałek ocznych zanika, czasem występują mimowolne ruchy ciała. Pobudka w tej fazie nie jest wskazana. To czas głębokiej regeneracji organizmu. Po fazie NREM następuje faza REM, czyli sen paradoksalny. Badacze snu Aserinsky i Kleitman w latach 50. ubiegłego wieku zaobserwowali, że w trakcie snu występują szybkie ruchy gałek ocznych. Po wybudzeniu badani twierdzili, że właśnie o czymś śnili. Tak odkryto stadium snu REM, czyli z szybkimi ruchami gałek ocznych (ang. rapid eye movement). Pełny cykl snu trwa zazwyczaj około 90 minut, ale im dłuższy sen, tym bardziej spada długość najgłębszej fazy snu wolnofalowego, natomiast zdecydowanie rośnie czas trwania fazy snu REM.

Faza REM: Najszybsze ruchy oczu

Najbardziej interesującą fazą jest faza REM, w której nasze oczy wykonują najszybsze ruchy. Pojawiają się wtedy marzenia senne. Faza REM trwa w pojedynczym cyklu snu około 15 minut. Podczas niej mięśnie ciała są całkowicie rozluźnione, a oczy mogą poruszać się z prędkością kątową 900 stopni na sekundę. Dlaczego oczy tak szybko poruszają się w trakcie snu? Nie wiadomo, ale podejrzewa się, że oczy podążają za obrazami widzianymi podczas marzeń sennych. Jest to wynik wysokiej aktywności mózgu. Oczy nie widzą żadnego obrazu, a mimo to ośrodek wzroku w mózgu jest bardzo pobudzony. Niesamowite, prawda?

Wydzielina i nawilżenie oczu w czasie snu

Podczas snu produkcja łez i wydzieliny z oczu ulega zmianie. Gruczoły łzowe oraz gruczoły Meiboma pracują, aby zapewnić odpowiednie nawilżenie i ochronę oczu. Poza łzami spojówka produkuje również mucynę, a gruczoły Meiboma znajdujące się w powiekach wydzielają tłuste sebum – lipidy. Wydzielina ta jest odpowiedzialna za samooczyszczanie i nawilżanie. Substancje te zbierają z powierzchni oczu kurz i martwe komórki nagromadzone w ciągu całego dnia. Gałki oczne muszą być nawilżone cały czas, dlatego produkcja filmu łzowego w gruczołach łzowych ma miejsce także w nocy. Jest to szczególnie ważne, gdy na co dzień nosisz soczewki kontaktowe. W czasie snu jednak nie mrugamy, dlatego wydzielina nie wydostaje się na zewnątrz. Rano budzisz się ze “śpiochami” w kącikach oczu – jest to naturalne zjawisko.

Jak sen wpływa na zdrowie naszych oczu?

Odpowiednia ilość snu jest kluczowa dla zdrowia naszych oczu. Zbyt krótki sen może prowadzić do problemów z narządem wzroku. Badania wykazały, że oko potrzebuje co najmniej pięciu godzin snu na dobę, aby prawidłowo się zregenerować. Gdy nie zapewniasz sobie odpowiedniego odpoczynku podczas snu, to mogą się pojawić przykre konsekwencje, w tym popękane naczynka krwionośne z powodu zmęczenia oczu. Deficyt snu może powodować suchość oka objawiającą się bólem, wrażliwością na światło, swędzeniem, zaczerwienieniem, a czasem nawet niewyraźnym widzeniem. W Journal of Investigative Ophthalmology & Visual Science opublikowano wyniki badań, które wykazały, że krótki czas snu i niska jego jakość przyczyniają się do pojawienia się zespołu suchego oka. Dobry sen zmniejsza to ryzyko. Z brakiem snu związane jest także drganie powiek. Te mimowolne skurcze mięśnia okrężnego oka są znane jako miokymia. Mogą się pojawiać po nieprzespanej nocy. Istnieje również związek między zaburzeniami snu, takimi jak bezdech senny, bezsenność, budzenie się w nocy, a podwyższonym ryzykiem jaskry. Badania wykazały, że pacjenci z umiarkowanym lub ciężkim obturacyjnym bezdechem sennym mają wyższy poziom progresji jaskry – utratę pola widzenia i utratę włókien nerwowych siatkówki w testach OCT (tomografia nerwu wzrokowego). W czasie snu wzrok  odpoczywa i regeneruje się. Zbyt krótki sen może zakłócać pracę układu immunologicznego, a przez to zmniejszają się możliwości organizmu do zwalczania infekcji, także tych bakteryjnych i wirusowych w okolicach oczu.

Problemy z oczami a brak snu

Niedobór snu może prowadzić do szeregu problemów z oczami, w tym obrzęku nerwu wzrokowego i trudności z widzeniem. Długotrwały brak snu wiąże się z innymi poważnymi chorobami oczu, takimi jak przednia niedokrwienna neuropatia nerwu wzrokowego (AION). Bezdech senny zwiększa ryzyko pojawienia się tego schorzenia. Ten stan zapalny naczyń krwionośnych częściej pojawia się u osób w średnim i starszym wieku. Uszkodzenie nerwu wzrokowego spowodowane niewystarczającym dopływem krwi do oka może z czasem spowodować utratę wzroku. Sen sprawia, że mięsnie wokół oczu rozluźniają się, poprawia się ukrwienie i mikrourazy goją się szybciej. Sen jest więc prawdziwym SPA dla oczu. Śpiąc wystarczającą ilość godzin możesz cieszyć się wyższą jakością widzenia niż osoby, które zaciągają dług snu.

 Jak zadbać o swoje oczy przed snem i podczas snu?

Istnieje wiele sposobów, aby zapewnić swoim oczom odpowiednie warunki do regeneracji podczas snu. Jakie nawyki warto wprowadzić, aby Twoje oczy były zdrowe i wypoczęte?

  • Wysypiaj się – 5 godzin snu to za mało. Śpij 7-9 godzin każdej nocy.
  • Ustal stały harmonogram snu w celu wsparcia rytmu dobowego.
  • Zrezygnuj z kofeiny, alkoholu i innych używek późnym popołudniem i wieczorem.
  • Nie objadaj się przed snem.
  • Na 3-4 godziny przed snem zrezygnuj z patrzenia w ekran komputera, telewizora czy telefonu. Jeżeli ciężko Ci z tego zrezygnować, chroń swoje oczy przed światłem niebieskim okularami NightShield
  • Stwórz rytuał wieczorny. Może to być czytanie książki przy czerwonej żarówce NightTorch, kąpiel albo ćwiczenia oddechowe.

Jak wykazały badania, niewystarczająca ilość snu skutkuje poważnymi problemami ze zdrowiem oczu. Sen to lekarstwo i jedyny czas, w którym oczy mogą zrobić sobie przerwę i się zregenerować. Daj im odpocząć, a będziesz mógł się cieszyć ich zdrowiem na długo.

Źródła:

How Lack Of Sleep Affects Your Vision | Eye Health Northwest (ehnpc.com)

The Relationship Between Sleep And Eye Health | Atlantic Eye Institute

Relationship Between Sleep and Symptoms of Tear Dysfunction in Singapore Malays and Indians | IOVS | ARVO Journals