Zdrowie na co dzień

Zdrowe oświetlenie dla oczu: Jak wybrać zdrowe dla oczu żarówki LED?

Autor: Sebastian Kilichowski Dodano: 6 lutego 2024

Sztuczne światło nigdy nie zastąpi światła naturalnego, pochodzącego od naszej gwiazdy, ale zmiana oświetlenia w domu może sprawić, że będzie ono zdrowsze dla naszych oczu. Rodzaj oświetlenia ma wpływ na metabolizm, nasze samopoczucie i sen. Czy musimy się cofać do czasów świeczki i lampy naftowej, by zachować zdrowie? Na jakie parametry oświetlenia zwracać uwagę ze zdrowotnego punktu widzenia? Jakie oświetlenie jest zdrowe dla oczu?

Znaczenie zdrowego oświetlenia dla oczu

Ludzie od zawsze szukali najlepszego sposobu na oświetlanie swoich domów. Wyobraź sobie, że żyjesz w średniowieczu i oprócz pochodni, świeczki albo po prostu paleniska, nie masz żadnego innego oświetlenia wieczorem. Trzeba cały czas czuwać nad ogniem. Najlepiej więc położyć się spać wraz z kurami. Aż tu po kilku wiekach nadchodzi przełom! 30 marca 1853 r. zapłonęła pierwsza lampa naftowa skonstruowana przez Ignacego Łukasiewicza. Ze świeczek, lamp oliwnych, naftowych, czasami też gazowych, karbidowych czy spirytusowych korzystali tylko bogatsi. A teraz? Wciskasz włącznik i cały pokój jest oświetlony. Prace nad żarówką wykorzystującą energię elektryczną prowadziło wielu wynalazców, ale to Thomas Edison zasłynął z tego wynalazku w 1879 r. Udało się mu opracować i opatentować żarówkę o długotrwałej żywotności, która stała się praktycznym źródłem światła. Rozwój technologii przyspieszył gwałtownie. Czy jednak szeroki wybór nowoczesnych rozwiązań idzie w parze z dbaniem o nasze zdrowie?

Zrozumienie barwy światła: Dlaczego ma to znaczenie?

Bez wątpliwości zdrowym oświetleniem dla naszych oczu jest światło słoneczne. W kontekście ewolucyjnym, nasze ciała nie zdążyły się dostosować do intensywnego, sztucznego światła, szczególnie zawierającego wysokie poziomy niebieskiego światła. Przez większość historii ludzkości, jedynymi źródłami światła po zmierzchu były właśnie płomienie, które emitują głównie światło w cieplejszych barwach. Nie zakłócało naturalnego cyklu snu i czuwania, wspierając zdrowie i dobry sen. Dobrze wybrane sztuczne oświetlenie może pozytywnie działać na nasze samopoczucie i nastrój. Należy zwracać uwagę na temperaturę barwową, która podana jest na opakowaniu produktu.

  • Barwa ciepła (2700K-3200K) jest przyjemna, sprzyja relaksowi. Przypomina światło słoneczne późnym popołudniem. Najpopularniejsza barwa w oświetleniu pokojów, salonów, wszędzie tam, gdzie chcemy wypocząć.
  • Barwa zimna (powyżej 6000K), pobudza organizm do pracy. Zimna barwa sprawdza się w oświetleniu banerów, reklam, szyldów, znaków drogowych.
  • Barwa neutralna biała (3300K-5000K), kompromis między barwą ciepłą i zimną, odpowiada światłu słonecznemu z zwykły dzień. Popularna barwa zwłaszcza w miejscach pracy, łazienkach i kuchniach. Dzięki takiej barwie nie czujemy się senni i zmęczeni.

Jeśli zależy nam na stworzeniu miłej atmosfery, wybierzmy światło cieplejsze. W pokoju dziennym najlepiej sprawdzi się np. pomarańczowa żarówka od EyeShield. Światło o barwi ciepłej ma właściwości relaksacyjne, jest więc idealne do miejsc wypoczynku.

Zalety żarówek LED dla zdrowia oczu

Światło uzyskiwane z żarówek żarowych jest zbliżone do słonecznego, jednak bardziej żółte. Świecą one cały czas jednakowo, nie powodują efektu stroboskopowego. Temperatura barwowa światła wynosi ok. 2700 K. Wadą żarówek tego typu jest ich mała skuteczność świetlna, a także niska trwałość. Jednym z wyjątków jest wyprodukowana w 1901 r. przez firmę Shelby Electric żarówka Centennial Light, świecąca niemal nieustannie od 123 lat. Znajduje się w siedzibie straży pożarnej w Livermore, w Kalifornii, ma własną stronę internetową i jest monitorowana przez całą dobę. Najbardziej łagodne dla rytmu dobowego były właśnie żarówki żarowe, ponieważ emitowały dużo podczerwieni. Wykorzystują ok. 5% energii na światło widzialne, a reszta energii jest tracona w emisji ciepła i bardzo się nagrzewają. Z tego powodu zostały uznane za nieekologiczne. Od 1 września 2012 roku wszystkie tradycyjne żarówki zniknęły z półek sklepowych, a ich produkcja została wstrzymana w całej UE. Do dyspozycji mamy wiele rodzajów źródeł światła, takich jak świetlówki, halogeny czy coraz bardziej popularne oświetlenie LED, czyli diody elektroluminescencyjne. Charakteryzują się niezwykle wysoką efektywnością energetyczną oraz długą żywotnością. Dzięki tym cechom oraz możliwości regulacji koloru i jasności światła LED-y stały się obecnie dominującą technologią oświetleniową.

Jak wybrać odpowiednie żarówki LED: kluczowe parametry

Poza barwą światła musisz zwrócić uwagę na:

  1. Natężenie – ilość luxów, czyli jak jasno świeci. Poziom natężenia światła jest bezpośrednio powiązany ze strumieniem świetlnym, którego jednostką są lumeny.
  2. Współczynnik oddawania barw CRI. Im wyższy współczynnik, tym lepsze odwzorowanie naturalnych barw.
  3. Efekt migotania. Występuje podczas stosowania niskiej jakości diod LED. Takie niewidoczne migotanie może powodować ból, zmęczenie oczu, zawroty i bóle głowy (także migrenowy), kłopoty z koncentracją, nadwrażliwość nerwową, a nawet ataki padaczki.
  4. Pobór mocy. Nasze żarówki są energooszczędne. Mają moc 7W.

Świadome korzystanie z oświetlenia LED

W zależności od funkcji pomieszczenia powinieneś zastosować odpowiedni rodzaj. Unikaj słabej jakości produktów. Większość LED-ów nie emituje praktycznie w ogóle światła czerwonego i podczerwonego, za to ma w sobie dużo światła niebieskiego. Dla rytmu dobowego ważna jest też ilość lumenów. Im jaśniej LED świeci, tym ma większy wpływ na wydzielanie hormonu snu – melatoniny. Chcąc połączyć zalety żarówki żarowej z zaletami technologii LED, stworzyliśmy zdrowe oświetlenie: żarówkę DayTorch i żarówkę NightTorch Torch, czyli pochodnia – odwołujemy się do naturalnego źródła światła, które towarzyszyło ludzkości od lat. Obie żarówki nie emitują światła niebieskiego, więc są zdrowszą alternatywą do użytku w domu, biurze, łazience bądź sypialni. Mają stosunkowo mało luxów, przez co nie świecą tak jasno, a brak efektu migotania nie męczy naszego mózgu.

Alternatywne rozwiązania: Czerwone światło i jego korzyści

Czerwone światło ma szereg korzyści, które wynikają zarówno z naszej ewolucyjnej historii, jak i z właściwości samego światła. Od wieków ludzie polegali na naturalnych źródłach światła, takich jak ogień, emitujący głównie czerwone i pomarańczowe światło. Czerwone światło, szczególnie o długości fali około 660 nm, jest znane ze swoich regeneracyjnych, uspokajających i leczniczych właściwości. Jest to spowodowane tym, że czerwone światło nie jest tak stymulujące dla naszego zegara biologicznego jak niebieskie światło, które jest obecne w wielu współczesnych sztucznych źródłach światła, takich jak LED. Niebieskie światło, chociaż skuteczne w trakcie dnia, przed wschodem słońca i po jego zachodzie może zakłócać rytm dobowy i utrudniać zasypianie wieczorem. Używanie czerwonego światła wieczorem jest więc bardziej zgodne z naszym wewnętrznym zegarem biologicznym. Czerwona żarówka NightTorch emituje czerwone światło, które jest najlepszą opcją, jeżeli zależy Ci na maksymalnym wyregulowaniu rytmu dobowego. Idealnie nadaje się do sypialni. Emituje ono ciepłe, łagodne światło, które wspiera relaksację i regenerację organizmu. Może też być szczególnie korzystne dla osób wstających bardzo wcześnie, zapewniając delikatne przejście od stanu spoczynku do aktywności.

Podsumowanie: Zdrowe dla oczu oświetlenie w codziennym życiu

Zachęcam Cię do świadomego i prawidłowego korzystania ze sztucznych źródeł światła. Jest to ważne nie tylko ze względu na ochronę wzroku, ale także procesy okołodobowe całego organizmu. Zwłaszcza jesienią i zimą, gdy większość czasu spędzamy przy sztucznym świetle, a naturalnego światła słonecznego jest mało, zadbajmy o swoje zdrowie. Sprawdź zdrowe oświetlenie od EyeShield

Źródła:

https://www.eurekalert.org/news-releases/807297

Chronic Artificial Blue-Enriched White Light Is an Effective Countermeasure to Delayed Circadian Phase and Neurobehavioral Decrements, R. P. Najjar, L. Wolf, J. Taillard, L. J. Schlangen, A. Salam, C. Cajochen and C. Gronfier, patrz PLoS.ONE. 9 (7):e102827, 2014